NEVİT KODALLI (1924 - ? )
Beş kardeşin en küçüğü olan Nevit Kodallı’nın çocukluğu
müzikal bir ortamda geçmiştir. Ailenin tüm çocukları müzikle ilgilenmiş,
bestecimiz ilk müzik derslerini ağabeyi Hayri Kodallı’dan almıştır.
Ortaokulu Mersin’de bitiren Kodallı, 1939 yılında Ankara
Devlet Konservatuarı Kompozisyon bölümüne girmiş, Necil Kazım Akses ile
kompozisyon, Ferhunde Erkin’le piyano, Ernst Preatorius ve Hasan Ferit Alnar’la
teori ve müzik tarihi çalışmıştır. Konservatuarın ileri devresini 1947’de
bitiren besteci, 1948’de devlet bursuyla Fransa’ya gönderilmiştir. Paris’te
Ecole Normale de Musique’de Arthur Honegger’in kompozisyon, Jean Fornet’nin
orkestra şefliği öğrencisi olarak çalışan besteci, ayrıca Nadia Boulanger’den
özel dersler almıştır.
1953 yılında yurda dönen Kodallı, aynı yıl Ankara Devlet
Konservatuarı’nda kompozisyon öğretmenliğine getirilmiştir. 1955 – 1991 yılları
arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği, 1971 – 1981 yılları
arasında Devlet Balesi’nde yönetmenlik, 1989 – 1993 arasında Ankara
konservatuarı’nın müzik ve müzikoloji bölümü başkanlığı yapmış, Kültür
Bakanlığında “bakan danışmanı” olarak çalışmıştır.
Nevit Kodallı, yapıtlarıyla yurt dışında da ilgi görmüştür.
Bu kapsamda Fransa’nın edebiyat ve güzel sanatlar alanında sunulan “Officier”
nişanını almıştır. Türkiye’de ise “Devlet Sanatçısı” unvanıyla
onurlandırılmıştır. 1997’de Sevda-Cenap And Müzik Vakfı’nın “Onur Ödülü Altın
Madalyası”na layık görülmüş, Anadolu Üniversitesi ve Cumhuriyet Üniversitesi
tarafından kendine “Doctor in Honoris Causa” unvanı verilmiştir.
Emekli olduktan sonra Mersin’e yerleşen bestecimiz, Çukurova
Devlet Konservatuarı’nda dersler vermekte ve Mersin Filarmoni Derneği’nin
danışmanlığını yapmaktadır.
Nevit Kodallı, bütün akım ve stillerden yararlanma yolunu
açık tuttuğunu belirtmektedir. Bu anlayışla yapıtlarını üç amaçta
belirginleştirmiştir.
1) Ülkemizde çok sesli müziğin yaygınlaşmasına yönelik
müzikli oyunlar, çalgı müziğinde ise “Telli Turna” ve benzeri özellikte yapıtlar
2) Kendi toplumumuzun duyarlılığını ve atmosferini uluslar
arası boyutlarda yansıtan Atatürk Oratoryosu ve benzeri yapıtlar.
3) Türk karakterinin ötesinde olan “Van Gogh” operası ve 2.
“Kuartet” özelliğindeki yapıtlar.
Kodallı’ya göre, bu çok yönlü amaçların müziğe sindirilmesi
için değişik stil ve tekniklerin kullanılması gerekebilir. Temel sorun,
kişiliğin duyumsatılmasıdır. Özellikle “kişilik” öğesini vurgulayan bestecimiz,
edebiyat ve resim gibi sanat dalları ile müzik arasında derin bağlantılar
olduğunu düşünmekte ve bu bağların yapıtlarını etkilediğini açıklamaktadır.
Nevit Kodallı’nın yapıtlarının hakları kendisine aittir.
Geniş bilgi için Mersin Filarmoni Derneği’ne başvurulabilir. Nevit Kodallı’nın
başlıca yapıtları şunlardır:
ORATORYO VE KANTAT
1) “Op. 13 Atatürk Oratoryosu”, soprano, tenor, bariton, koro
ve büyük orkestra için, Cahit Külebi’nin şiiri üzerine, 1950 – 1952; İlk
seslendirme: Ankara Devlet Operası Solistleri ve Hans Herner yönetimindeki
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası.
2) “Op. 25 Cumhuriyet Kantatı”, solo tenor, koro ve orkestra
için, 1973; ilk seslendirme: Hikmet Şimşek yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı
Senfoni Orkestrası. Solist: Cemil Sökmen, 1973.
OPERA VE BALE MÜZİĞİ
1) “Op. 16 Van Gogh”, beş perde; solistler, koro ve orkestra
için, 1954-56; ilk temsil: Ankara Devlet Operası, şef: Kodallı.
2) “Op. 19 Gılgamış”, dört perde; solistler, koro ve orkestra
için /1962 – 1964 Orhan Asena’nın librettosu üzerine; ilk temsil: Ankara Devlet
Opera ve Balesi, şef: Kodallı.
3) “Op. 17 Antigone”, büyük orkestra için, 1958. 4) “Op. 27
Hürrem Sultan”, büyük orkestra için, 1976; ilk seslendirme: Ankara Devlet Opera
ve Balesi Orkestrası, şef: Nevit Kodallı, 1976.
ORKESTRA ESERLERİ VE KONÇERTOLAR
1) “Op. 5 Suit”, 1946; ilk seslendirme: Hans Rosbau
yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, 1948.
2) “Op. 9 Sinfonia (do majör), 1948; ilk seslendirme: Hans
Rosbau yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, 1950.
3) “Op. 22 Telli Turna”, küçük orkestra için “suit”, 1969.
ilk seslendirme: Hikmet Şimşek yönetimindeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni
Orkestrası, 1970.
4) “Op. 24 Ebru”, “kentet”in orkestra düzenlemesi, 1980; ilk
seslendirilme: Hikmet Şimşek yönetimindeki C.S.O. solist: Gülay Uğurata, 1981.
5) “Op. 26 Güzelleme”, küçük suit, 1974; ilk seslendirme:
Ankara Halkevi Orkestrası, 1975.
6) “Op. 28 Viyolonsel Konçertosu”, 1983. ilk seslendirme:
Hikmet Şimşek yönetimindeki C.S.O. solist: Ali Doğan, 1985.
ODA MÜZİĞİ VE KORO ESERLERİ
1) “Op. 3 Passacaglia ve fugue”, yaylılar orkestrası için,
1945.
2) “Op. 4 Sextet”, yaylı çalgılar için, 1945; ilk
seslendirme: Ankara Radyosu, Orhan Borar, Fethi Kopuz, Behzat Şarıl, Naci Bolgi,
Nusret Kayar, Enver Kakıcı, 1946.
3) “Op. 8 Kuartet No:1”, yaylılar için, 1947; ilk
seslendirme: Tibor Varga Kuarteti, Darmstadt, 1949.
4) “Op. 10 Sinfoniette”, yaylılar orkestrası için, 1949; ilk
seslendirme: Darmstadt Tiyatro Orkestrası, Şef: Herman Scherchen, 1950.
5) “Op. 15 Poema”, solo keman için, 1954; ilk seslendirme:
Lico Amar, İsviçre Radyosu, 1956.
6) “Op. 21 Kuartet No:2”, yaylılar için, 1966; ilk
seslendirme: Suna Kan, Ulvi Yüvelen, Ruşen Güneş, Doğan Cangal, 1967.
7) “Op. 23 Ebru”, piyanolu beşli, 1971; ilk seslendirme:
Viyana Solistleri, 1973.
8) “Op. 20 Beş Halk Türküsü”, 1962; ilk seslendirme: Ankara
Devlet Opera Korosu, 1962.
ŞAN VE PİYANO & PİYANO ESERLERİ
1) “Op. 7 Yedi Şarkı”, 1946; ilk seslendirme: Evin Örge,
Bülent Arel, 1947.
2) “Op. 11 Pastiches”, 1949; ilk seslendirme: Radyo Paris,
Solist: Aydın Gün, 1949.
3) “Op. 14 iki şarkı”, 1954; ilk seslendirme: Cemil Sökmen,
1955.
4) “Op. 18 Garip Şarkılar Albümü”, 1958; ilk seslendirme:
Selim Ünokur ve Nevit Kodallı, 1959.
5) “Op. 1 Ballad”, 1942; ilk seslendirme: Bülent Arel, 1942.
6) “Op. 2 Piyano için Parçalar”, 1945. ilk seslendirme: Nevit
Kodallı, 1945.
7) “Op. 12 Sonat”, 1950; ilk seslendirme: Nevit Kodallı,
1950.
8) “Op. 6 Ostinato”, çocuklar için, 1946; ilk seslendirme:
Nevit Kodallı; basım: Mills Music, New York.
Not: Bestecimiz Nevit Kodallı’nın 250 dolayında
tiyatro müziği, çok sayıda marş ve çocuk şarkısı vardır.