Marş

Merasim yürüyüşlerinde veya millî bayram günlerinde, heyecan vermek, millî hisleri galeyâna getirmek, toplu yürüyüşlerde canlı, coşkulu ritm unsuru olarak kullanılmak üzere bestelenmiş eserlerdir. Saz eseri tarzında bestelenen marş'ların yanında, sözlü bestelenmiş olanları da vardır.

Yürüyüşlerde refâkat unsuru olarak kullanılan marşlar, Nîm Sofyan,  Sofyan, Düyek, Hafif, Nîm Ha­fif gibi çift zamanlı usûllerle ölçülmüşlerdir. (beş, yedi, dokuz veya İki beş zamanlıdan oluşan on zaman lı) yâni tek zamanlı usûller, yürüyüş marşlarına uygun değildir.

Mehter'in önemli yer tuttuğu târihi devirlerde, II.Mahmud'a kadar pek çok marşlar bestelenmiş, tıe yazık ki bu eski marşların hiçbiri zamânımıza kadar gelememiş, geçmişin karanlığında kaybolmuşlardır, Mehter'e bağlı marşlar, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıyla birlikte repertuvardan silinmiştir. Ancak, güf­teleri pâdişâhları metheder mâhiyette veya bazı eyâlet ve şehirler için (İzmir Marşı, Cezayir Marşı'nda) olduğu gibi, istisna kabilinden sözlü marşlar bestelenmiştir. Cumhûriyet devrinde de millî konularda marşlar yapılmıştır. Marşlar konu olarak: Bayrak marşı, Hücum marşı, Geçit marşı, Zafer marşı, Millî marş, Askerî marş, Okul marşları, Dernek marşları, Kulüp marşları, Cenâze marşı gibi isimler almıştır.

Türk Mûsikîsinde XIX. yüzyıl sonu ile XX. yüzyıl başında Muallim İsmail Hakkı Bey, Muallim Kâ­zım Bey, Rif'at Bey, Zekâi Dede, İsmail Fenni Ertuğrul, Rauf Yekta Bey, Hüseyin Sâdeddin Arel, Dr.Şükrü Şenozan, Ali Rıza Şengel, marş besteleyen bestekârların önde gelenleridir.

Bu tarzda birçok bestekârımız eser vermişlerdir. Merasim yürüyüşüne uyan (Nîmsofyan, Sofyan) usûlünde, Türk musikîsi ses sistemine uyan makamlarda yapılmış saz veya sözlü musikî eserleridir. Altı zamanlı usûlle yapılanlar varsa da, başarılı değildir. Eserlerin gidişi, Batı Müziğindekilere ben­zer biçimdedir. II. Mahmud Han, Yesarizade Necib Paşa, Rıfat Bey, Zekâi Dede, Leylâ Saz, VI. Mehmed, Vahdeddin, Zati Arca, İsmail Hakkı Bey, Kazım Uz, Dr. Şükrü Osman Şenozan, Hüseyin Sadeddin Arel, Marş biçiminde eserler veren bestekârlanmızdır. İstiklâl Marşı, Onuncu Yıl Marşı, Bayrak Marşı, Harbiye Marşı, Okul Marşları, Spor Kulüpleri Marşları, Dernek Marşları, Kent Marşları, Düğün Marşı, Cenaze Marşı, bu formun örneklerindendir.